Blog

Od 1 stycznia 2021 r. przedsiębiorcom przysługują niektóre prawa konsumenta.

Od 1 stycznia 2021 r. przedsiębiorcom przysługują niektóre prawa konsumenta. Ustawa z dnia 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych, która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2021 r. wprowadza m. in. zmiany do kodeksu cywilnego oraz ustawy o prawach konsumenta, nadając przedsiębiorcom - osobom fizycznym prowadzącym działalność gospodarczą wpisaną do CEiDG - prawa, które dotychczas przysługiwały konsumentów, tj.:

? kwestionowania znajdujących się w umowie ze sprzedawcą klauzul niedozwolonych (tzw. klauzul abuzywnych);
? korzystania z prawa rękojmi za wady rzeczy;
? możliwość odstąpienia od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa. Warunkiem skorzystania z nowych uprawnień jest, by zawierana umowa nie miała dla przedsiębiorcy charakteru zawodowego. Ustawa z 31 lipca 2019 r. posługuje się dokładnie sformułowaniem, że przepisy dotyczące konsumenta "stosuje się do osoby fizycznej zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla niej charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej."

Zmiany nie dotyczą więc przedsiębiorstw prowadzonych w formie spółek prawa handlowego.

Jak zatem określić, czy zawierana umowa ma charakter zawodowy? W tym zakresie powstaje problem interpretacyjny, ponieważ ustawodawca nie wskazał w ustawie, co ma charakter zawodowy dla przedsiębiorcy i jak tech zawodowy charakter umowy ustalić. Ustawodawca odsyła jedynie do przedmiotu działalności firmy wpisanego w CEiDG, natomiast powyższy zabieg legislacyjny niekoniecznie musi być trafny i dający rozwiązanie tego pytania. Praktyka gospodarcza pokazuje, że znaczna ilość przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, wpisuje w CEiDG wiele przedmiotów działalności (punktów PKD), czyniąc tym samym szeroki zakres działalności. To z kolei może rodzić ryzyko, że sprzedawca, względem którego chcemy skorzystać z nowych uprawnień, może je po prostu zakwestionować, wskazując, iż zawarta umowa mogła być związana z naszą działalnością zawodową.

Dla rozjaśnienia warto podać przykład
Przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą w przedmiocie sprzedaży urządzeń elektronicznych, w tym komputerów, zakupił na odległość komputer niestacjonarny (na fakturę), który wykorzystuje do pracy w przedsiębiorstwie, a nie w celu jego dalszej odprzedaży zarobkowej. W takim przypadku, przedsiębiorcy będą przysługiwać uprawnienia konsumenta, w przypadku woli odstąpienia od umowy, zgłoszenia roszczeń z rękojmi bądź podważenia zapisów umowy sprzedaży, które stanowiły by klauzule abuzywne.

Co istotne, przepisy przejściowe ustawy stanowią(art. 70), że nowych przepisów nie stosuje się do umów zawartych przed 1 stycznia 2021 r., tym samym nie ma konieczności "aneksowania" umów zawartych przed tą datą.

Ograniczenia dotyczące klauzul niedozwolonych
Do tej pory przepisy kodeksu cywilnego i ustawy o prawach konsumenta stanowiły, że umowy zawarte z konsumentem, które zawierały klauzule niedozwolone, nie wiązały konsumenta w tym zakresie. Listę klauzul abuzywnych określa kodeks cywilny (art. 385(3)) oraz rejestr klauzul niedozwolonych prowadzony przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Od 1 stycznia 2021 roku te zasady mają zastosowanie również do osób fizycznych prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, gdy z treści zawieranej umowy będzie wynikało, że nie posiada ona dla przedsiębiorcy charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez niego działalności gospodarczej.

W takim przypadku przedsiębiorca ma prawo zakwestionowania takiej klauzuli i żądania jej usunięcia z umowy, pod rygorem skierowania sprawy do UOKiK czy na drogę sądową.

Uprawnienia z gwarancji i rękojmi dla przedsiębiorcy
Każdemu kupującemu przysługuje uprawnienie z gwarancji jakości rzeczy lub rękojmi za wady (prawne lub fizyczne). Rękojmia za wady powstaje z mocy prawa, natomiast gwarancja jakości rzeczy jest dobrowolna.

Od 1 stycznia 2021 r. przedsiębiorca ma prawo zgłosić roszczenie z rękojmi jeżeli wada zostanie stwierdzona przed upływem dwóch lat od wydania rzeczy a w przypadku nieruchomości przed upływem lat pięciu. W takim przypadku, przedsiębiorcy przysługuje uprawnienie:

? żądanie obniżenia ceny - w proporcji, w jakiej wartość rzeczy wadliwej pozostaje w stosunku do wartości rzeczy niewadliwej;
? żądanie naprawy rzeczy;
? żądanie wymiany na rzecz wolną od wad;
? prawo odstąpienia od umowy - skutkujące obowiązkiem zwrotu wzajemnie spełnionych świadczeń - prawo to przysługuje jedynie w sytuacji, kiedy wada rzeczy jest istotna, czyli uniemożliwiająca korzystanie z niej w sposób zgodny z jej przeznaczeniem i właściwościami. W przypadku zgłoszenia któregoś z w/w roszczeń, sprzedawca ma obowiązek rozpatrzenia reklamacji z tytułu rękojmi w terminie 14 dni kalendarzowych od jej złożenia. Przed nowelizacją, termin ten był zastrzeżony wyłącznie dla konsumentów.

Ponadto, po zmianie przepisów, wobec przedsiębiorcy funkcjonuje domniemanie, że wada lub jej przyczyna istniała w chwili wydania towaru kupującemu, jeśli została stwierdzona przed upływem roku od dnia wydania rzeczy - co przed nowelizacją dotyczyło wyłącznie konsumentów. Oznacza to, że przedsiębiorca, któremu będą przysługiwać prawa konsumenta, nie będzie musiał udowadniać sprzedawcy lub w przypadku sporu - przed sądem, że wada istniała w chwili zakupu, bowiem to domniemanie już obejmuje przedsiębiorcę z mocy prawa.

Kolejno, przedsiębiorca nie utraci uprawnień z tytułu rękojmi, jeżeli nie zbadał rzeczy w czasie zakupu i nie zawiadomił niezwłocznie sprzedawcy o wadzie, a w przypadku, gdy wada wyszła na jaw dopiero później - jeżeli nie zawiadomił sprzedawcy niezwłocznie po jej stwierdzeniu, co, przed nowelizacją, było obowiązkiem przedsiębiorcy - kupującego.

Prawo odstąpienia od umowy zawartej na odległość
Od 1 stycznia 2021 r. takie prawo przysługuje również przedsiębiorcy, który dokonał zakupu na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa (sprzedawcy), a zakup ten jest związany z jego działalnością gospodarczą ale nie posiada dla przedsiębiorcy charakteru zawodowego. Czyli przedsiębiorca może odstąpić od takiej umowy w terminie 14 dni od dnia dostarczenia produktu, bez podawania przyczyny, tak jak dotychczas mógł to zrobić jedynie konsument.

Podstawa prawna:
art. 385(1), 385(2), 385(3), 556-576 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny; art. 1 i art. 55 Ustawy z dnia 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych.