Blog

Nowelizacja prawa spadkowego w przedmiocie odrzucenia spadku w imieniu małoletniego

Od dnia wejścia w życie przepisów nowelizujących ustawę kodeks cywilny i inne regulacje upłynęło kilka miesięcy, jednakże ze względu na doniosłość zmian warto poświęcić uwagę kwestii odrzucenia spadku w imieniu małoletniego.

Dotychczas - odnosząc się do stanu prawnego przed dniem 9 listopada 2023 r. - celem odrzucenia spadku w imieniu małoletniego, rodzic zawsze był zobligowany uzyskać zgodę sądu opiekuńczego (sądu rodzinnego) na tzw. czynność przekraczającą zwykły zarząd majątkiem dziecka. Przepisy nowelizujące uprościły tę procedurę, upoważniając sąd spadku do wydania takiego zezwolenia w razie wszczętego postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, nadto przewidując przy spełnieniu ustawowych przesłanek, procedurę zwolnienie rodzica z konieczności uzyskania zgody sądu opiekuńczego/sądu spadku na odrzucenie majątku spadkowego w imieniu dziecka. Co więcej ujednolicono kwestię związaną z zachowaniem terminu sześciu miesięcy na dokonanie czynności odrzucenia spadku w imieniu małoletniego.

Jak to wygląda po zmianach:
1. W pierwszej kolejności odniosę się do kwestii upoważnienia także sądu spadku (właściwy sąd według ostatniego miejsca pobytu osoby zmarłej - spadkodawcy, przed którym toczy się postępowanie spadkowe) do wydania wspomnianego zezwolenia na odrzucenie spadku w imieniu osoby małoletniej. Dotychczas tylko sąd rodzinny był władny wydać takie zezwolenie. Sąd spadku zyskuje takie umocowanie w razie wszczęcia postępowania o stwierdzenie nabycia spadku. Jeśli takie postępowanie jest na biegu, to ten sam sąd rozstrzyga w przedmiocie zezwolenia na odrzucenie spadku w imieniu dziecka. Jeżeli rodzic skieruje wniosek o zezwolenie do sądu rodzinnego, a wszczęte będzie postępowanie spadkowe, to sąd rodzinny przekaże taki wniosek z urzędu do sądu spadku.
2. Druga kwestia dotyczy zwolnienia rodzica od konieczności występowania o zezwolenie sądu rodzinnego ⁄ sądu spadku na odrzucenie spadku w imieniu dziecka.

Jakie przesłanki muszą zostać spełnione w powyższym przypadku?

• dziecko zostaje powołane do dziedziczenia wskutek uprzedniego odrzucenia spadku przez rodzica (czyli gdy dziecko będzie powołane do spadku wraz z rodzicem to zgoda sądu opiekuńczego/sądu spadku będzie konieczna);
• przy spełnieniu pierwszej przesłanki, odrzucenia spadku w imieniu małoletniego dokonuje rodzic, któremu przysługuje władza rodzicielska (czyli rodzic nie może być ograniczony we władzy rodzicielskiej w powyższym zakresie i pozbawiony tej władzy), nadto
• konieczna jest zgoda drugiego rodzica posiadającego władzę rodzicielską na odrzucenie spadku w imieniu dziecka (czyli też nie może być ograniczony w tym zakresie i pozbawiony władzy rodzicielskiej) bądź też wspólne odrzucenie spadku w imieniu małoletniego.
• ostatecznie przy posiadaniu innego potomstwa, konieczne jest odrzucenie spadku przez pozostałych zstępnych (dzieci) rodziców odrzucających spadek w imieniu małoletniego.

W razie spełnienia powyższych przesłanek, rodzic nie ma obowiązku uzyskania uprzedniej zgody sądu na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego. Zatem po odrzuceniu przez siebie spadku rodzic udaje się do notariusza lub do sądu i dokonuje tożsamej czynności w imieniu dziecka.

3. Zmianami objęta została kwestia zachowania terminu do odrzucenia spadku w imieniu małoletniego. Nadal jest to termin sześciomiesięczny liczony od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Nowelizacją dodano nowe jednostki redakcyjne w omawianym przepisie, wskazując, że:
Art. 1015 ustawy kodeks cywilny:

"§ 11 . Do zachowania terminu, o którym mowa w § 1 (sześciu miesięcy) wystarcza złożenie przed jego upływem wniosku do sądu o odebranie oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku. § 12. Jeżeli złożenie oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku wymaga zezwolenia sądu, bieg terminu do złożenia oświadczenia ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania sądowego w tym przedmiocie."

W skrócie, w razie gdy uzyskanie zezwolenia sądu opiekuńczego/sądu spadku na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego okaże się w sprawie konieczne, wszczęcie postępowania w przedmiocie uzyskania takiej zgody wstrzymuje bieg terminu 6 miesięcy, w ciągu którego rodzic zobowiązany jest do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku w imieniu osoby małoletniej.

Podstawa prawna:
Art. 1015 § 11 i § 12 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2023 r., poz. 1610) Art. 101 § 3 i 4 ustawy z dnia 26 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 2023 r., poz. 2809) Art. 640 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2023 r., poz. 1550). Stan prawny na dzień publikacji wpisu.

Jeśli masz pytania skontaktuj się z nami! Prosimy o kontakt pod numerem
Telefonu: 32 257 00 97